ADAM JARZĘBSKI (1590–1649) — „Tamburetta” (1627)

Utwór pochodzi z najbardziej znanego, zachowanego dzieła Adama Jarzębskiego — zbioru Canzoni e concerti, który zawiera 27 kompozycji na dwa lub więcej głosów i basso continuo. Tamburetta cechuje się oryginalnymi i zaskakującymi rytmami oraz zmiennym nastrojem, co czyni ją nietypową na tle muzyki barokowej. Tytuł utworu oznacza mały bęben. Otwiera go mocna, imitująca puls perkusyjny — fanfarowy czy może taneczny — praca smyczków, zamyka natomiast spokojna, elegancka i liryczna fraza, wyzbyta zupełnie początkowego, rytmicznego charakteru.

ADAM JARZĘBSKI (1590–1649) — Kompozytor, skrzypek i poeta barokowy. Jeden z najwybitniejszych warszawskich muzyków pierwszej połowy XVII wieku; chociaż obecnie mało znany, muzykolodzy podkreślają duży wpływ jego twórczości instrumentalnej na styl muzyki środkowoeuropejskiej. Pochodzący z rodziny mieszczańskiej, wykształcenie zdobywa prawdopodobnie za granicą. Pierwsza znana wzmianka o Jarzębskim pochodzi z 1612 roku, kiedy zostaje skrzypkiem w berlińskiej orkiestrze Jana Zygmunta — brandenburskiego elektora. Otrzymawszy roczny urlop, wyjeżdża do Włoch, gdzie doskonali się jako kompozytor i poznaje nowe kierunki w muzyce. Do Berlina już prawdopodobnie nie wraca, przenosi się do Warszawy, gdzie do końca życia jest członkiem królewskiej orkiestry (najpierw Zygmunta III, następnie Władysława IV). Zdobywa uznanie króla Zygmunta III Wazy. W 1635 roku zostaje mianowany królewskim architektem, czuwa nad budową pałacu w Ujazdowie. Jest osobą zamożną, otrzymuje m.in. w dzierżawę dobra królewskie oraz wójtostwo wsi Piaseczno pod Warszawą. Na krótko przed śmiercią, jako szanowany mieszkaniec, zostaje wpisany do Rejestru zaprzysiężonych obywateli miasta Starej Warszawy. Umiera pod koniec 1648 lub z początkiem 1649 roku. Jego grób znajduje się w podziemiach kościoła pw. św. Marcina.

Był autorem prawie wyłącznie utworów instrumentalnych. Jak podają źródła, to on jako pierwszy użył słowa „koncert” dla nazwania kompozycji stricte instrumentalnych. W jego dziełach można odnaleźć wpływy tradycji włoskiej, którą Jarzębski studiował. Kompletny zbiór znanych dzieł Adama Jarzębskiego został wydany w 1989 roku. Najlepiej znanym jest zbiór Canzoni e concerti, uznawany za główne źródło wiedzy o wczesnobarokowej muzyce kameralnej Środkowej Europy. Jego dorobek obejmuje również mszę koncertującą Missa sub concerto i kanon enigmatyczny Canon in hyperdiapente more veterum. Znany jest także historykom literatury, a to za sprawą wydanego w 1643 roku poematu–przewodnika Gościniec abo krótkie opisanie Warszawy (słowo „abo” w tytule to staropolski odpowiednik dzisiejszego „albo”), na podstawie którego po II wojnie światowej, obok obrazów Canaletta, odtwarzano warszawskie Stare Miasto. Utwór daje obraz nie tylko wyglądu miasta, lecz także ówczesnych wydarzeń i życia Warszawy.

ZNAJDŹ W PROGRAMIE
10.11.2018 | SOBOTA | 19:00 | KONCERT OTWARCIA — KONCERT W 100-LECIE ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI

PRZECZYTAJ ARTYKUŁ O WYKONAWCACH
ORKIESTRA SYMFONICZNA FILHARMONII KALISKIEJ
ADAM KLOCEK — DYRYGENT, WIOLONCZELA



ŹRÓDŁA
— AllMusic — allmusic.com
— Classical Archives — classicalarchives.com
— Instytut Adama Mickiewicza — culture.pl
— Muzykoteka Szkolna — muzykotekaszkolna.pl
— Polskie Centrum Informacji Muzycznej — polmic.pl
— Polskie Wydawnictwo Muzyczne — pwm.com.pl
— Encyklopedia muzyczna PWM: część biograficzna, t. 1–12, pod red. E. Dziębowskiej, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1979–2012
— Encyklopedia muzyki, pod red. A. Chodkowskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006