ZYGMUNT NOSKOWSKI (1846–1909) — „Fantazja góralska” (1885)

Zygmunt Noskowski — 1918, Polona.pl, wikipedia.org (CC BY-SA)

Napisana pierwotnie jako utwór fortepianowy na cztery ręce Fantazja góralska została następnie opracowana przez Noskowskiego na orkiestrę symfoniczną, stając się dla niej okazją do muzycznego popisu. Inspirowana jest muzyką podhalańską, a dokładnie „zbójnickim” tańcem wykonywanym na Podhalu. Zaskakująco brzmiące ówcześnie harmonie były wynikiem próby pogodzenia ludowych motywów z symfoniczną formą.

ZYGMUNT NOSKOWSKI (1846–1909) — Kompozytor, dyrygent, pedagog, publicysta, organizator życia muzycznego, jedna z ważnych postaci polskiej kultury drugiej połowy XIX wieku. Nauki pobiera w warszawskim Instytucie Muzycznym, m.in. u Stanisława Moniuszki i Franciszka Ciaffeiego, następnie — dzięki uzyskanemu stypendium — w Berlinie. Jeszcze przed wyjazdem do Berlina gra w orkiestrze Teatru Wielkiego, jest krytykiem muzycznym „Kuriera Warszawskiego”, działa w Warszawskim Towarzystwie Muzycznym. Jego pracą dyplomową jest zaprezentowana w 1875 roku w Berlinie I Symfonia A-dur. Po powrocie Noskowskiego z Berlina Warszawskie Towarzystwo Muzyczne organizuje mu koncert monograficzny. Starania o stałą pracę owocują posadą dyrektora Towarzystwa Śpiewaczego Bodan w Konstancji, gdzie działa z sukcesem do 1880 roku, prowadząc intensywną działalność twórczą. Pisze m.in. pierwszy cykl Krakowiaków na fortepian, I Kwartet smyczkowy oraz II Symfonię c-moll ‘Elegijną’. Rozpoczyna współpracę z „Echem Muzycznym”. Dobre przyjęcie zorganizowanego przez Warszawskie Towarzystwo Muzyczne koncertu kompozytorskiego Noskowskiego przypieczętowuje decyzję o przyznaniu mu funkcji dyrektora tej instytucji, którą pełni do 1902 roku. Podejmuje szereg działań mających służyć ożywieniu życia muzycznego Warszawy. Od 1886 roku prowadzi także klasę kompozycji W Instytucie Muzycznym, kształcąc kilkudziesięciu polskich kompozytorów Młodej Polski, wśród których są Mieczysław Karłowicz i Karol Szymanowski. W 1894 roku organizuje w Żelazowej Woli obchody rocznicy śmierci Fryderyka Chopina, połączone z odsłonięciem jego pomnika.

W swojej twórczości muzycznej nie pozwalał sobie na ograniczenia gatunkowe, jednak obecnie funkcjonuje głównie jako twórca muzyki symfonicznej. Niektóre z jego dzieł znajdują się nadal w repertuarze polskich filharmonii. Komponując, zwracał szczególną uwagę na tworzenie trafiających w emocje melodii. Doceniał go Ferenc Liszt, z którym czasem koncertował i pod wpływem którego napisał pierwszy polski poemat symfoniczny (Step). Szereg jego dzieł — takich jak pieśni czy symfonie — zwiera silny pierwiastek patriotyczny, co sprawia, że bywa stawiany w szeregu obok innych twórców europejskich szkół narodowych: Smetany, Dvořáka, Griega, Borodina, Elgara, Sibeliusa.

ZNAJDŹ W PROGRAMIE
10.11.2018 | SOBOTA | 19:00 | KONCERT OTWARCIA — KONCERT W 100-LECIE ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI

PRZECZYTAJ ARTYKUŁ O WYKONAWCACH
ORKIESTRA SYMFONICZNA FILHARMONII KALISKIEJ
ADAM KLOCEK — DYRYGENT, WIOLONCZELA



ŹRÓDŁA
— Instytut Adama Mickiewicza — culture.pl
— Muzykoteka Szkolna — muzykotekaszkolna.pl
— Polskie Centrum Informacji Muzycznej — polmic.pl
— Polskie Wydawnictwo Muzyczne — pwm.com.pl
Encyklopedia muzyczna PWM: część biograficzna, t. 1–12, pod red. E. Dziębowskiej, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1979–2012
Encyklopedia muzyki, pod red. A. Chodkowskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006
— A. Liszewska, Zygmunt Noskowski. Zapomniana polska muzyka fortepianowa na cztery ręce, „Notes Muzyczny” 2017, nr 2